Samowola budowlana nie jest dokładnie sprecyzowana w prawie budowlanym. Mimo tego takie zjawisko jest bardzo często spotykane i podlega karze. Samowolą budowlaną można nazwać inwestycje prowadzone bez wymaganego pozwolenia na budowę lub bez zgłoszenia rozpoczęcia robót. Co więcej, nie jest to zjawisko rzadko występujące. Już w 2016 roku było zgłoszonych ponad 24 tysiące spraw odnośnie samowoli budowlanych.
Czym jest samowola budowlana?
Jak wspomniano, samowola budowlana to rozpoczęcie robót budowlanych bez wymaganych dokumentów: pozwolenia na budowę lub zgłoszenia budowy. To pojęcie związane jest nie tylko z budową domu jednorodzinnego od podstaw. Najczęściej bowiem samowole budowlane dotyczą rozbudowy domów i dobudowania kolejnych pomieszczeń bez pozwolenia, niezgłoszonych remontów domów, budowy basenu lub wiaty.
Co więcej, za samowolę budowlaną uznaje się rozpoczęcie robót budowlanych przed otrzymaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Starosta ma bowiem aż 65 dni na wydanie decyzji pozytywnej pozwalającej rozpocząć budowę. Dlatego też nie należy rozpoczynać budowy domu bez pozwolenia na budowę otrzymanego na piśmie. Za samowolę budowlaną uznaje się także realizacje, które prowadzone są bez kierownika budowy, bez dziennika budowy i w przypadku, gdy realizacja odbiega od początkowego, zatwierdzonego projektu.
Jakie grożą kary za samowolę budowlaną?
Kary za samowolę budowlaną są wyjątkowo dotkliwe. Maksymalnie może to być nawet 1 080 000 zł. Wysokość kar reguluje artykuł 90 prawa budowlanego. Co więcej, za samowolę budowlaną oprócz grzywny grozi kara pozbawienia wolności nawet do 2 lat. Oczywiście istnieje przedawnienie samowoli budowlanej i postępowanie karne nie zostaje rozpoczęte dla samowoli, które istnieją już ponad 5 lat. Sankcje administracyjne nie przedawniają się jednak i nawet po upływie 5 lat należy spodziewać się kary w przypadku samowoli budowlanej. Właściciel nieruchomości ma dwie drogi: rozbiórkę obiektu lub wszczęcie procedury legalizacyjnej.
Legalizacja samowoli budowlanej – przepisy
Zgodnie z przepisami prawa budowlanego możliwa jest legalizacja samowoli budowlanej. Niestety jest to proces skomplikowany i nienależący do tanich. Samowole budowlane, które powstały przed rokiem 1995 zwolnione są z uiszczenia opłaty legalizacyjnej. Natomiast budynki wzniesione po 1995 podlegają prawu zawartemu w ustawie z lipca 1994 oraz jej wszelkim nowelizacjom. Obiekty wzniesione po roku 1995 obejmują bardzo wysokie opłaty legalizacyjne.
Jak zalegalizować obiekt wzniesiony przed rokiem 1995?
Budynki wzniesione przed 1995 rokiem mogą być objęte amnestią, jeśli obiekt znajduje się na działce zgodnej z planami zagospodarowania przestrzennego. Drugim warunkiem objęcia amnestią jest to, iż budynek nie stanowi zagrożenia dla ludzi. Spełnienie tych dwóch kryteriów jest podstawą do starania się o legalizację samowoli budowlanej. Niestety, jeśli owe warunki nie zostaną spełnione, należy liczyć się z możliwą rozbiórką budynku.
Problemem dla właścicieli budynków wzniesionych przed 1995 roku jest także poświadczenie, iż rzeczywiście budynki zostały postawione w tych latach. Niestety gminy i urzędy miast archiwizują dokumentację techniczną i budowlaną dopiero od 1999 roku, dlatego też problemem jest skompletowanie potrzebnej dokumentacji, by rozpocząć procedurę legalizacji samowoli budowlanej. Jeśli jakiekolwiek dokumenty uda się uzyskać, należy skierować je do inspektora nadzoru budowlanego wraz z wnioskiem o pozwolenia na użytkowanie budynku.
Jak zalegalizować obiekt wzniesiony po roku 1995?
Pierwotne zapisy ustawy z roku 1994 były niestety bardzo restrykcyjne względem samowoli budowlanych i prowadziło to do dużej ilości nakazów rozbiórek. Wprowadzono jednak wiele poprawek, które złagodziły przepisy i ułatwiły procedurę legalizacji samowoli budowlanej. Procedura legalizacji obiektów wybudowanych po roku 1995 jest znacznie łatwiejsza w porównaniu z obiektami wzniesionymi przed tym rokiem, jednak wiąże się z koniecznością opłacenia wysokiej opłaty legalizacyjnej.
Procedura legalizacyjna może zostać rozpoczęta, jeśli obiekt nie podważa przepisów technicznych i budowlanych oraz jeśli nie ma przeszkód, by budynek został doprowadzony do stanu zgodnie z przepisami zawartymi w prawie budowlanym. Jeśli te warunki są spełnione należy zalegalizować budynek. W tym celu trzeba złożyć pełną dokumentację do wójta lub burmistrza zawierającą: oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością, zaświadczenie o zgodności obiektu z planem zagospodarowania przestrzennego, projekt budowlany w czterech kopiach. Inwestor musi także uiścić opłatę legalizacyjną. Po spełnieniu tych warunków należy spodziewać się decyzji o zatwierdzeniu budowy, czyli legalizacji samowoli budowlanej.
Warto wspomnieć o tym, że kwoty opłaty legalizacyjnej mogą sięgać nawet miliona złotych. Dlatego też w niektórych przypadkach bardziej opłaca się rozbiórka niż legalizacja obiektu.
Rezerwuj
